Tomas Osmeña
Mayor sa Dakbayan sa Sugbo
Panahon sa Katungdanan Hunyo 30, 2016 – Hunyo 30, 2019
Bise Mayor	Edgardo Labella
Gisundan ni	Michael Rama
Gipulihan ni	Edgardo Labella
Panahon sa Katungdanan Hunyo 30, 2001 – Hunyo 30, 2010
Bise Mayor	Michael Rama
Gisundan ni	Alvin Garcia
Gipulihan ni	Michael Rama
Panahon sa Katungdanan Pebrero 2, 1988 – Hunyo 30, 1995
Bise Mayor	Alvin Garcia
Gisundan ni	Antonio Veloso
Gipulihan ni	Alvin Garcia
Sakop sa Ubos Balay-Balaoranan sa Pilipinas para Dakbayan sa Sugbo, 2nd distrito
Panahon sa Katungdanan Hunyo 30, 2010 – Hunyo 30, 2013
Gisundan ni	Antonio Cuenco
Gipulihan ni	Rodrigo Abellanosa
Kinatibuk-ang personal nga kasayuran
Gipanganak	Hulyo 26, 1948 (edad 76) Dakbayan sa Sugbo, Lalawigan sa Sugbo, Pilipinas
Partidong Politikal	Liberal (2009–2018; 2024–present) BOPK (local party)
Ubang Kalambigitang Politikal	LDP (2018–2024)[1] PROMDI (1997–2004) Lakas–CMD (1991–1997; 2004–2009) Independent (1988–1991)
Asawa	Margarita Vargas (sukad 1983)​
Anak	Ramon Miguel Osmeña
Ginikanan	Sergio "Serging" Osmeña, Jr. (father) Lourdes de la Rama-Osmeña (mother)
Alma mater	Xavier University – Ateneo de Cagayan (BS) University of California, Los Angeles
Trabaho	Politiko
Propesyon	Agrikulturista
Signature

Tomas "Tommy" de la Rama Osmeña (natawo Hulyo 26, 1948) usa ka Pilipinong politiko nga nagserbisyo isip Mayor sa Dakbayan sa Sugbo sulod sa katulo ka higayon: una sa 1987-1995, usab pagka 2001-2010, ug katapusan sa 2016-2019. Nakaserbisyo usab siya isip Kongresista nga nagrepresentar sa ikaduhang distrito sa dakbayan sa Sugbo gikan sa 2010 hangtod 2013. Siya ang apo ni kanhi Presidente sa Pilipinas Sergio Osmeña .

Siya ang nagtukod sa Bando Osmeña – Pundok Kauswagan (BOPK), usa ka lokal nga grupo sa politika nga gidumala sa pamilyang Osmeña sa Sugbo. ^[2][3]

Si Osmeña kay anak nila Senador Sergio Osmeña, Jr. , ug Lourdes de la Rama-Osmeña nga gikan sa Negros Occidental. Siya ang ikaupat sa lima ka manag-igsuon, nga sila Sergio III (kanhi Senador), Maria Victoria, Esteban ug Georgia. Ang iyang amahan, nga anak ni kanhi Presidente sa Pilipinas Sergio Osmeña, kay usa ka politiko gikan sa Sugbo nga nagserbisyo isip kanhi Gobernador sa Lalawigan sa Sugbo, Mayor sa Dakbayan sa Sugbo ug Senador. Samtang ang iyang inahan kay anak ni kanhi Senador Esteban dela Rama, ang nitukod sa Dela Rama Steamship Company, ang kinadak-ang kompanya sa barko sa nasod niadtong dekada 1950. ^[4]

Nagdako siya sa Metro Manila diin nagtungha siya sa La Salle Green Hills hangtod sa first year high school kay nahagbong siya sa Tagalog ug Katekismo. “I couldn’t stand those two things,” iyang ingon sa interbyu, ug sa kadugayan nibalhin siya sa Sacred Heart School for Boys sa Sugbo . ^[5]

Sa ilang mga igsoon, siya ra ang nakahuman og sekondarya sa Pilipinas human niya isalikway ang tanyag nga magtuon sa Estados Unidos. Iyang nahuman ang Bachelor of Science in Agricultural Economics gikan sa Xavier University - Ateneo de Cagayan sa Cagayan de Oro, ug mipadayon siya sa dugang graduate studies para Finance, Management ug International Trade sa University of California, Los Angeles. ^[6]

Sa kampanya sa iyang amahan para pagka-Presidente sa piniliay niadtong 1969, siya nakigtapok-tapok sa mga tawo ug nakig-ila-ila samtang nakig-istorya sa bisan kinsa sa mga sortie, sumala sa iyang igsoon nga si Maria Victoria "Minnie" Osmeña. Paglabay sa katuigan pagka 1972, ang iyang pamilya gikinahanglang muhawa sa Sugbo human ang martial law gideklarar ni Presidente Ferdinand Marcos, kinsa mao ang mipildi sa iyang amahan niadtong 1969. Nagpabilin siya sa pagkadestiyero sa Estados Unidos sulod sa 15 ka tuig. ^[5]

Niadtong 1972, samtang nagpabilin sa Estados Unidos, si Osmeña nagtrabaho sa pagka bise-presidente sa Los Angeles -based sales company sa iyang amahan, SEROS, Inc., sunod isip financial analyst alang sa Foreign Credit Insurance Association, ang operating arm sa Export-Import Bank of United States diin nakalambigit siya sa politikal ug ekonomikanhong lihok na may kalabotan sa export credit accounts sa mga dagkong bangko ug exporters sa Estados Unidos nga naglangkob sa 12 ka kasadpang estados. Nagserbisyo usab siya isip bise presidente sa Apex Realty and Developers sa California.

Naapil usab siya sa daghang civic organizations ug napili sa pagka-bise presidente mintras naa siya sa Los Angeles, California. Gihatagan siya og pito ka mga pasidungog gikan sa lain-laing Pilipinong tapok o organisasyon apil na ang pasidungog sa Philippine-American Council of Los Angeles "for outstanding service to the Filipino-American community in LA." ^[7]

Sa iyang pagbalik sa Sugbo niadtong 1987, nidagan siya pagka-Mayor sa Dakbayan sa Sugbo batok kang Jose Cuenco ug iya kini gipildi bisan walay suporta sa partido o endorso gikan sa usa ka nasudnong opisyal. Sa iyang unang termino, nahimo siyang Pangulo sa Metro Cebu Development Project (MCDP) diin nakuha niya ang mga proyektong tinabagan sa mga langyaw nga ang kantidad mukabat kapin PHP 2 bilyones para sa Metro Cebu .

Pagka 1988, gihatagan siya og pasidungog isip usa sa Ten Outstanding Young Men sa Pilipinas sa natad para Public Service, kauban sa kanhi Kongresista sa Pangasinan 1st District Oscar Orbos, gikan sa Philippine Jaycees ug sa Gerry Roxas Foundation, Inc. ^[8]

Pagka 1990, napili siya isip National Executive Vice President sa League of Cities of the Philippines (LCP) ug sa sunod, napili napud pinaagi sa mosyong pangmasa pagka Presidente niini gikan sa 1992 hangtod 1995.

Sa iyang termino isip Mayor, ang Dakbayan sa Sugbo nakadawat og Galing Pook Awards gikan sa Galing Pook Foundation tungod sa Tax Computerization (1993–1994).

Niadtong 1992 nga eleksyon, napili siya pag-usab sa katungdanan uban sa iyang kandidato pagka Bise Mayor si Alvin Garcia, ug 15 sa 16 ka mga puwesto sa konsehal sa Konseho sa Dakbayan sa Sugbo. Napili usab siya isip Pangulo sa Regional Development Council para Central Visayas sa iyang ikaduhang termino.

Human sa pagserbisyo og duha ka termino, mihatag siya og lugar ug misuporta sa iyang bise alkalde nga si Alvin Garcia aron modagan sa iyang pwesto sa piniliay sa 1995. Si Garcia midaog sulod sa duha ka termino.^[9]

Samtang si Garcia pa ang alkalde, si Osmeña gisapubliko ang iyang pagsaway sa agresibong pagpasiugda ni Garcia sa kontrobersyal nga $500 milyon nga investment scheme, diin gitubag siya ni Garcia sa publiko og ‘bogo’. Sa dihang gideklarar ni Garcia ang iyang kandidatura para sa ikatulong termino pagka 2001, nakadesidir si Osmeña nga hagiton ang iyang kanhi bise mayor sa Cebu City local elections 2001. Si Osmeña nidaog pinaagi sa gamay nga ngilit nga 3,060 ka boto. ^[10]

Sa iyang ikaduhang paglingkod pagka mayor, ni-atubang siya og daghang mga isyu:

Ang sagunson nga vigilante-style killings sa Dakbayan sa Sugbo nagsugod niadtong Disyembre 2004 ug ang mga biktima mao kadtong mga tawo nga adunay criminal records. ^[11] Sa mga katuigang 2004 ug 2006, 168 ka mga tawo nga adunay criminal record ang napatay sa Dakbayan sa Sugbo. ^[12]

Si Osmeña niingon sa mga sagunson nga pagpamatay sa gidudahang mga kriminal, "I'm not behind it. I will say I inspired it. I don't deny that. (Dili ako ang nagpaluyo ana. Akong masulti ako ang nagdasig ana. Dili nako na malimud)" Gidudahan nga ang nalambigit nga grupo sa vigilante mao ang gitawag nga "Hunters' Team" nga giumol ni Osmeña aron gukdon ang mga kriminal. ^[13]

Iyang gitawag ang kanhi Mayor sa Dakbayan sa Talisay nga si Eduardo Gullas nga mangingilog og yuta tungod kay iyang gi-angkon ang 1.44 ka ektarya sa South Reclamation Project (SRP). Unya mibahad si Talisay City Attorney Aurora Econg nga iyang susihon ang bisan unsang espesyal nga patent o titulo nga ipagula sa Dakbayan sa Sugbo .^[14]

Ang SRP Manager nga si Nigel Paul Villarete nisalikway sa pangangkon ni Econg nga ang Dakbayan sa Talisay wala mu-angkon og pagpanag-iya, kondili hurisdiksyon lamang.

Miinsistir si Osmeña nga tinuod gyud nga ilang tuyo mao ang pag-angkon sa 1.44 ektaryang bahin sa SRP.

Gipaabot nga pabayron ang Kagamhanan sa Dakbayan sa Sugbo og PHP 1.528 Billion, usa ka bahin sa interes, ngadto sa Land Bank of the Philippines (LBP), nga tinugyan alang sa Japan Bank for International Cooperation (JBIC). Dayun, gibasol sa mga opisyal Dakbayan sa Sugbo ang Kagamhanan sa Dakbayan sa Talisay sa kalisod sa pagkuha og mga titulo ug pagkalangay sa pagpamaligya sa 295 ka ektarya nga SRP, nga maoy nilalis sa aplikasyon sa Dakbayan sa Sugbo alang sa pagtitulo sa nahisgutang gi-reclain nga kayutaan. ^[15]

Ang Kagamhanan sa Dakbayan sa Sugbo nakig-joint venture sa Filinvest niadtong 2009. Gidahum nga makadawat ang Dakbayan sa Sugbo og 10% gikan sa gross income sa joint venture net nga 7% marketing fees. ^[16]

Niadtong Agosto 2004, ang Kagamhanan sa Dakbayan sa Sugbo, ubos sa pagdumala ni Osmeña, nipasaka og kaso batok sa Dakbayan sa Talisay tungod sa giingong mga iregularidad sa pagkahimong chartered nga syudad niini. Ang munisipyo primero ni-aplikar pagka-lungsod kaniadtong 1998 ug gitugotan og charter kaniadtong 2001. Ang konsehal sa Dakbayan sa Talisay nga si Aurora Econg nitestigo nga naghupot og gikinahanglang dokumento nga nagpakita sa legalidad ug pagka-opisyal ang pagka-Dakbayan sa Talisay. Ang mga isyu sa hurisdiksyon gipasaka sa Dakbayan sa Sugbo sa dihang giangkon sa Dakbayan sa Talisay ang 53.44 ka ektarya nga bahin sa proyekto, nga nangankon nilusot ang gi-reclaim nga yuta sa Dakbayan sa Talisay.^[17]

Pero ang Dakbayan sa Talisay nihimo niining pag-angkon paghuman makompleto ang SRP, sa takna nga andam na ang SRP ibaligya sa mga investors. Tungod niini, giputol ni Osmeña ang sister-city ties sa Dakbayan sa Talisay aron mapabilin ang tibuok SRP.

Ang Department of Environment and Natural Resources (DENR), nga nagpahigayon sa survey, niingon nga ang utlanang munisipal: MBM 30 nahimutang atubangan sa km. 10 sa SRP, dayung human lamang sa ikaduhang taytayan kung mahi-abot gikan sa Dakbayan sa Talisay padung sa Dakbayan sa Sugbo. ^[18]

Niadtong Mayo 10, 2006, gibasura sa Hukmanan sa Pag-apela ang petisyon ni Osmeña nga wagtangon ang pagka-dakbayan sa Dakbayan sa Talisay. Gitumbok sa korte nga ang "ni-aging aksyon" nakapa-isa mga pangutana sa unsa ang motibo niini. Ang 17 ka pahina nga desisyon gisulat ni Associate Justice Apolinario D. Bruselas Jr. sa 18th nga Dibisyon sa korte, nideklarar nga ang Republic Act 8979, ang balaod nga naghimo sa Dakbayan sa Talisay nga Component city, "wala nahi-agom sa bisan unsang constitutional o statutory infirmities". ^[19]

Niadtong Marso 2002, nakuyapan si Osmeña tungod sa Alta presyon nga nanginahanglan og operasyon dayun 2 ka buwan nga pahuway. Sunod siya gitambalan tungod sa aneurisma sa Massachusetts General Hospital sa Boston. ^[20] Niadtong Mayo 2007, ni-agi siya sa usa ka diyutay nga operasyon tungod sa paghubag sa paa gipahinabo sa balik-balik nga pagtusok gikan sa usa ka angiogram . ^{[21] [22]}

Human sa pagserbisyo og 3 ka termino isip Mayor sa Dakbayan sa Sugbo, si Osmeña nidagan pagka-kongresista nga representante sa ikaduhang distrito sa dakbayan sa Sugbo pagka eleksyon 2010, uban si bise mayor Michael Rama pagka kandidato para mayor, kanhi konsehal Joy Augustus Young para bise mayor ug Rachel Marguerite del Mar para kongresista sa unang distrito sa dakbayan sa Sugbo.^[23][24][25] Siya nakadaug sa 57,923 nga botasyon batok Jonathan Guardo sa KUSUG. Si Osmeña nanumpa sa isip ikatulong Kongresista murepresentar sa ikaduhang distrito sa dakbayan sa Sugbo sa udto pagka Hunyo 30, 2010.^[26]

Pagka Oktobre 15, 2015, si Osmeña, kauban ang iyang kandidato para bise mayor nga si Nestor Archival ug ubang kandidato sa konseho nipasa sa ilang sertipiko de kandidatura didto sa Cebu City COMELEC para sa eleksyon 2016. Iyang gihagit si Rama nga kinsa ni-pildi niya niadtong eleksyon 2013 tungod sa labawng 5,928 nga boto. Uban ni Osmeña ang iyang kanhi karibal nga nahimong alyando na si Mary Ann de los Santos nga nidagan pagka-konsehal, nga kinsa alyado ni kanhi mayor Rama pero nibiya sa Team Rama ug nikuyog sa BOPK ni Osmeña human nga gitangtang siya sa komitiba nga nagpangulo sa pagtukod balik sa Cebu City Medical Center. Si De los Santos nidagan sauna batok ni Osmeña sa pagka-mayor sa niaging eleksyon 2007^[27][28][29].

Sa eleksyon 2016, gipildi ni Osmeña si Rama sa 33,894 ka botasyon ug naproklamar nga Mayor sa Dakbayan sa Sugbo pagka Mayo 10, 2016. Pero, ang iyang kandidato sa bise mayor nga si Archival kay napildi sa kasamtangang bise mayor nga si Edgardo Labella.^[30]

Pagka Mayo 14, 2019, napildi siya ni Edgardo Labella. Si Labella maoy nag-una sa eleksyong pang-mayor nga nakakuha og 265,738 nga boto, nga gisundan ni Osmeña nga naay 246,813 nga boto.^[31]

Si Osmeña naminyo kang Margarita "Margot" Lim Vargas, sila naay usa ka anak nga si Ramon Miguel V. Osmeña.^[32]

Nagsugod siya sa pagpanguyab kang Margot niadtong 1969 apan kinahanglang siya mobiya sa Pilipinas padung Estados Unidos niadtong 1972 kuyog sa iyang mga ginikanan pagdeklarar ni Presidente Ferdinand Marcos og martial law. Sa kataposan nagpakasal sila niadtong 1983.

Si Osmeña naay usa ka apo nga si Ana Margarita Victoria "Anita" Osmeña, anak nila Ramon Miguel ug Ana Gabriela Beatriz "Bea" Osmeña.

Pagka Nobyembre 6, 2011, nitaliwan ang inahan ni Osmeña nga si Lourdes de la Rama-Osmeña sa edad nga 98 samtang na-confine sa usa ka ospital sa Bacolod City . ^[33]